Khó khăn trong triển khai nhà vệ sinh công cộng hiện đại
Vào năm 2016, TP.HCM bắt đầu triển khai kế hoạch “phủ sóng” nhà vệ sinh công cộng (NVSCC) khắp 24 quận, huyện bằng cách thu hút vốn xã hội hóa. Doanh nghiệp trong và ngoài nước như Công ty CP Thương mại và Truyền thông Vinasing, Công ty Mister Loo, và Công ty CP Công nghệ Môi trường Tiên Phong đã mạnh dạn tham gia dự án này. Các công ty này cam kết đầu tư hàng trăm tỷ đồng để xây dựng những nhà vệ sinh hiện đại, miễn phí cho người dân. Tuy nhiên, sau một thời gian, nhiều dự án đã gặp phải sự cố, dẫn đến sự thất bại trong việc duy trì và mở rộng mô hình này.
Vào năm 2016, TP.HCM bắt đầu triển khai kế hoạch “phủ sóng” nhà vệ sinh công cộng (NVSCC) khắp 24 quận, huyện bằng cách thu hút vốn xã hội hóa. Doanh nghiệp trong và ngoài nước như Công ty CP Thương mại và Truyền thông Vinasing, Công ty Mister Loo, và Công ty CP Công nghệ Môi trường Tiên Phong đã mạnh dạn tham gia dự án này. Các công ty này cam kết đầu tư hàng trăm tỷ đồng để xây dựng những nhà vệ sinh hiện đại, miễn phí cho người dân. Tuy nhiên, sau một thời gian, nhiều dự án đã gặp phải sự cố, dẫn đến sự thất bại trong việc duy trì và mở rộng mô hình này.
Vinasing từng đầu tư khoảng 110 tỷ đồng để xây dựng 1.000 NVSCC trong vòng 12 tháng. Công ty Tiên Phong cũng không kém phần quyết liệt khi cam kết chi 300 tỷ đồng để xây dựng gần 500 NVSCC hiện đại, tự động đạt tiêu chuẩn quốc tế. Mặc dù vậy, sau một thời gian hoạt động, nhiều nhà vệ sinh này xuống cấp nghiêm trọng, không còn hoạt động hiệu quả, và bị bỏ hoang.
Doanh nghiệp đau đầu vì các vấn đề phát sinh
Ông Nguyễn Xuân Sáng, Giám đốc Công ty CP Công nghệ Môi trường Tiên Phong, cho biết doanh nghiệp đã dốc tâm huyết triển khai các NVSCC đạt chuẩn ASEAN Public Toilet Standard (APTS), phục vụ miễn phí cho khách du lịch. Tuy nhiên, một loạt vấn đề đã phát sinh trong quá trình vận hành. Cụ thể, khi Công ty VIVA (đơn vị cùng Tiên Phong thực hiện dự án) đã lắp đặt 7 nhà vệ sinh với các kiosk xã hội hóa từ năm 2019, dịch bệnh Covid-19 đã khiến dự án này tạm ngừng. Thêm vào đó, việc bảo trì và giữ gìn nhà vệ sinh bị bỏ ngỏ, dẫn đến tình trạng mất cắp thiết bị và hư hỏng.
Bên cạnh đó, trong năm 2019, Công ty Tiên Phong trúng thầu lắp đặt 2 NVSCC tại các khu vực trọng yếu của TP.HCM và tặng thêm 2 công trình khác, trong đó có nhà vệ sinh đầu đường Hàm Nghi. Tuy nhiên, sau khi bàn giao, công ty đã phải tự bỏ tiền để duy trì trong 2 năm tiếp theo. Tuy vậy, một số đề xuất xã hội hóa qua các kiosk đã bị từ chối bởi các cơ quan quản lý, khiến cho công ty không thể duy trì hoạt động.
Nguyên nhân thất bại từ ý thức và quản lý
Theo PGS.TS Nguyễn Lê Ninh, nguyên nhân chính khiến các nhà vệ sinh công cộng không thể phát huy hiệu quả là do thiếu ý thức của người dân và việc quản lý chưa thật sự hiệu quả. Hầu hết người dân chưa có thói quen bảo vệ tài sản công cộng, dẫn đến tình trạng phá hoại và mất cắp. Ngoài ra, nhiều nhà vệ sinh thiếu nước, thiếu giấy vệ sinh và không được bảo dưỡng đúng mức, gây ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dịch vụ.
Đánh giá và hy vọng cho tương lai
Mặc dù gặp khó khăn lớn, Công ty Tiên Phong vẫn kiên trì với dự án NVSCC. Công ty đã và đang khảo sát các khu vực trọng yếu của TP.HCM và tiếp tục cải thiện, duy trì các công trình hiện tại. Ông Nguyễn Xuân Sáng cho biết, dù khó khăn nhưng Tiên Phong vẫn quyết tâm duy trì và mở rộng mô hình này để mang lại tiện ích cho người dân.
Để xây dựng một hệ thống nhà vệ sinh công cộng bền vững và hiện đại, không chỉ cần sự nỗ lực của doanh nghiệp mà còn cần có sự hỗ trợ từ chính quyền, các cơ quan quản lý và sự thay đổi trong ý thức cộng đồng. Chỉ khi nào các hành vi vi phạm như phá hoại tài sản công cộng được kiểm soát chặt chẽ, mô hình nhà vệ sinh công cộng mới có thể phát triển và tồn tại lâu dài.
